10 dec 2022

Van faalangst naar faal-moed

Tegenwoordig lijken we alles maar te moeten kunnen. In mijn werk als therapeut, maar vooral ook als studentenpastor/-counselor, kom ik dit thema volop tegen. De ene student na de andere kampt met faalangsten.. de angst niet goed genoeg te zijn, de angst de studie niet (in één keer) te halen, de angst verkeerd te kiezen of de angst voor de angst, waardoor bijvoorbeeld toetsmomenten onoverkomelijk lijken en weken, soms zelfs maanden van tevoren enorme stress geven. Ohja en als je dan ook nog bent opgegroeid in een (wettisch) christelijke omgeving, komt daar vaak de angst bij om niet goed genoeg te geloven, je naaste te weinig lief te hebben (laat staan jezelf!), God teleur te stellen en dus ook daarin afgewezen te worden.

Herkenbaar? Voor mij wel. Ik kom het namelijk volop tegen in mijn eigen leven. Hoewel ik vaak best zelfverzekerd lijk, is er in mij ten diepste ook een grote angst om te falen. Om iets niet te kunnen, daarin gezien en er vervolgens op afgerekend te worden.

Dit speelt niet alleen in mijn relaties met familie en vrienden, maar zeker ook in mijn werk. Ik houd van mijn werk en voel dat ik er op mijn plek ben. Ik heb inmiddels wel vertrouwen in wat ik kan én ondertussen… ik kan niet alles. Daarnaast verloopt dat wat me wel lukt lang niet altijd perfect. Eigenlijk bestaat het grootste deel van mijn werk eruit dat ik die realiteit steeds weer durf te zien en ermee tevoorschijn durf te komen. Eerlijk is eerlijk.. ik vind dat moeilijk. Iedere keer weer ontdekken dat ik mens ben, mijn machteloosheid daarin tegenkomen, erkennen dat ik niet alles kan en misschien vooral ook erkennen dat ik ‘het’ zelf niet kan. Pfoei!

Daar is nogal wat moed voor nodig. Moed én genade. Want als je de - soms harde - waarheid over je eigen onvolkomenheden en machteloosheid onder ogen wilt komen, kan dat niet zonder mildheid. Het is precies ook dat wat me zo raakt in het verhaal van Adam en Eva in Genesis 3.. Na de gebeurtenis met die welbekende boom in het midden van de tuin - jeweetwel, daar waar wij als God wilden worden, herken je het? ;) - zoekt God de mens op en hij roept hen tevoorschijn: “Waar ben je?”.

In het gesprek dat volgt komt de waarheid boven. Een pittig stukje om te lezen vind ik, want de gevolgen liegen er niet om. Een harde boodschap.. Maar daar blijft het niet bij!! “Want God, de HEER, maakte voor de mens en zijn vrouw kleren van dierenvellen en trok hun die aan.” Ze komen schoorvoetend, elkaar ook nog eens beschuldigend, tevoorschijn met hun falen, met hun schaamte en God biedt naast de eerlijke waarheid óók bescherming.. wat een genade. Ik vind dat elke keer weer zo ontroerend mooi om te lezen. Hij wéét dat we onze naaktheid niet aankunnen en dus geeft hij ons precies wat we nodig hebben.

En zo is het. Of je dit bijbelverhaal nu wel of niet (letterlijk) gelooft; de illusie dat we alles moeten kunnen - en dus als God moeten zijn - maakt ons kapot. We hebben het nodig om tevoorschijn geroepen te worden, zodat we gezien kunnen worden, helemaal zoals we zijn. Mens. Dat betekent dus ook gezien worden in dat waar we in falen, want dan pas is er heling mogelijk. Dit is - vind ik - doodeng en het kan alleen wanneer er aan de andere kant genade is. Als daar liefdevolle ogen zijn van iemand die zelf weet hoe spannend het is om zijn/haar menszijn onder ogen te komen. Zodat we kunnen zien dat er ook van ons onvermogen gehouden wordt en we zeker niet de enige zijn die worstelen met ons falen. Misschien kunnen we dan ook eindelijk eens ophouden met zo hard ons best doen om perfect te zijn. Dan kan faalangst langzaam een beetje gaan veranderen in faal-moed.

Enne.. je hoeft natuurlijk niet het meest diepe en meest kwetsbare van jezelf zomaar aan jan en alleman te laten zien. Bescherm jezelf hier en daar gerust met wat ‘dierenvellen’. Kies je mensen, de tijd en het tempo waarin je tevoorschijn komt! En hoor ondertussen hoe je geroepen wordt..

Mens, waar ben je?